Powierzona niezawisłym sędziom funkcja publiczna polega na ochronie praw i wolności, w ramach obowiązku wymierzania sprawiedliwości. Jednym z tych praw - potwierdzonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - jest prawo do rzetelnego procesu sądowego. 
Istotą tego prawa, a zarazem istotą sprawowanego przez niezależne sądy wymiaru sprawiedliwości, jest prawo każdego do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy, bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwych, bezstronnych i niezawisłych sędziów.
Prawo do rzetelnego procesu sądowego jest jednocześnie gwarancją zachowania innych praw i wolności. Tylko w rzetelnym procesie sądowym jednostka może oczekiwać ochrony swoich praw i wolności i tylko w rzetelnym procesie sądowym może zostać ważnie ich pozbawiona.
Szczególna rola sędziów polega zatem na zapewnieniu każdemu prawa do rzetelnego procesu sądowego, rozumianego nie tylko jako cel sam w sobie, ale również jako środek ochrony innych praw i wolności.
Z tej przyczyny, właściwa postawa sędziów i ich odpowiedzialne zachowanie, wsparte wiedzą i doświadczeniem, stanowią najwyższe gwarancje przestrzegania prawa i mają zasadnicze znaczenie dla społecznego rozumienia sprawiedliwości.
Sędziowie mają zatem obowiązek szanowania urzędu sędziego i dokładania wszelkich starań w celu utrzymywania i wzmacniania zaufania publicznego wobec sądowego wymiaru sprawiedliwości.
Zbiór Zasad Postępowania Sędziów zmierza do ustanowienia kryteriów oceny zachowania się sędziów oraz norm etycznego ich postępowania.
Nieodpowiedzialnym i niewłaściwym jest zatem nie tylko takie postępowanie sędziego, które prowadzi do naruszenia prawa do sprawiedliwego procesu sądowego lub podważa zaufanie społeczne do sądowego wymiaru sprawiedliwości i prawa w ogóle, ale także takie postępowanie sędziego, które może wywołać odczucie, że umniejsza ono zdolności sędziego do wykonywania obowiązków jego urzędu w sposób uczciwy, bezstronny i fachowy lub może prowadzić do podważenia zaufania społecznego wobec urzędu sędziego, wobec powyższego uchwala się Zbiór Zasad Postępowania Sędziów następującej treści:
Sędziowie - członkowie Stowarzyszenia Sędziów Polskich "IUSTITIA",
przywołując rotę ślubowania, nakazującą sędziemu stać na straży prawa, obowiązki urzędu wypełniać sumiennie, sprawiedliwość wymierzać bezstronnie, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości,
świadomi, że osąd moralny towarzyszy każdemu rozstrzygnięciu sądowemu oraz że ten, kto ocenia innych, sam przestrzegać musi najwyższych standardów moralnych,
wyrażając przekonanie, że sprawowanie urzędu sędziego to zaszczyt i obowiązek spełniany w interesie wszystkich członków społeczeństwa,uznają za słuszne i właściwe przestrzeganie zasad następujących:
I. Zasady ogólne postępowania sędziów.
1. Sędzia przestrzega najwyższych standardów moralnych w służbie i poza służbą. 
2. Sędziemu nie wolno dopuścić, aby ktokolwiek z jakiejkolwiek przyczyny bezpośrednio lub pośrednio wywarł wpływ na jego postępowanie lub osąd. W szczególności sędziemu nie wolno dopuścić, aby wpływ na jego postępowanie lub osąd wywierały związki rodzinne, towarzyskie, przekonania polityczne, religijne bądź światopoglądowe. Sędzia nie ulega naciskom opinii publicznej ani obawie przed krytyką.
3. Sędziemu nie wolno wykorzystywać statusu sędziego lub prestiżu urzędu w celu wspierania interesu własnego lub innych osób. W szczególności sędzia nie nadużywa posiadanego immunitetu.
4. Sędzia, który dopuścił się złamania zasad zawartych w niniejszym zbiorze, ma obowiązek podjąć działania zmierzające do usunięcia skutków takiego naruszenia. 
5. Sędzia wymaga od innych sędziów nienagannego zachowania i kierowania się zasadami zawartymi w niniejszym zbiorze, a w razie uchybień zachowanie takie swoją postawą piętnuje oraz może zwrócić na nie uwagę organów sądu, samorządu sędziowskiego lub władz Stowarzyszenia. 
II. Zasady pełnienia służby.
1. We wszystkich przydzielonych sprawach sędzia ma obowiązek podejmować czynności bez zbędnej zwłoki, bez narażania stron i Skarbu Państwa na niepotrzebne koszty.
2. Sędzia wykonuje swoje czynności bezstronnie.
3. Sędzia wyjaśniając stronom kwestie proceduralne i podając motywy orzeczenia czyni to w sposób jasny i zrozumiały. 
4. Sędzia powinien zachowywać się kulturalnie wobec wszystkich osób, z którymi ma do czynienia w trakcie wykonywania czynności, a także wymagać podobnego postępowania oraz zachowania porządku i dobrych obyczajów od pracowników sądu i wszystkich osób biorących udział w postępowaniu.
5. Sędzia odpowiednio reaguje w przypadku okazywania przez osoby uczestniczące w postępowaniu nastawienia lub uprzedzenia ze względu na rasę, płeć, wyznanie, narodowość, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną lub status społeczny i majątkowy czy jakiekolwiek inne przyczyny. 
6. Sędzia nie może stwarzać swoim zachowaniem choćby pozorów wrażenia, że kontakty utrzymywane z którymkolwiek z uczestników postępowania mogą mieć wpływ na jego bezstronność.
7. Sędziemu nie wolno wyrażać publicznie opinii na temat toczącego się lub mającego się toczyć postępowania. Sędzia powinien wymagać podobnego zachowania od pracowników sądu.
8. Sędziemu nie wolno ujawniać ani używać w jakimkolwiek celu nie związanym z obowiązkami sędziowskimi informacji nie udostępnianych powszechnie, uzyskanych przez niego jako sędziego. 
9. Sędzia wykonuje swoje obowiązki w zakresie administracji i w organach samorządu sędziowskiego sumiennie, mając na uwadze dobro wymiaru sprawiedliwości i autorytet urzędu sędziego.
10. Sędzia wymaga od pracowników sądu oraz innych osób podlegających jego kierownictwu i kontroli punktualności i sumienności oraz kulturalnego i uprzejmego zachowania. 
11. Sędzia ma obowiązek doskonalenia umiejętności zawodowych. 
12. Sędzia ma obowiązek złożyć wniosek o wyłączenie od rozpoznania sprawy wtedy i tylko wtedy, gdy istnieją do tego uzasadnione podstawy. Niedopuszczalne jest nadużywanie instytucji wyłączenia sędziego.
III. Zasady zachowania sędziego poza służbą. 
1. Sędzia zawsze powinien kierować się zasadami uczciwości, honoru i szacunku dla innych oraz przestrzegać dobrych obyczajów i uznanych zasad współżycia społecznego.
2. Sędzia nie może swoim zachowaniem wspierać dyskryminacji z jakichkolwiek przyczyn. 
3. Sędzia powinien unikać kontaktów osobistych i związków ekonomicznych z osobami, organizacjami lub grupami nieformalnymi, jeżeli kontakty te mogłyby wzbudzać wątpliwości co do bezstronnego wykonywania obowiązków, bądź podważać prestiż i zaufanie do urzędu sędziowskiego. 
4. Sędziemu nie wolno zajmować się działalnością finansową lub gospodarczą, która może być odebrana jako wykorzystywanie pozycji sędziego. 
5. Sędziemu nie wolno przyjmować prezentów ani jakichkolwiek innych korzyści, mogących wywołać odczucie, że stanowią próbę wpływu na jego osobę. Sędzia powinien dbać również o to, aby członkowie jego najbliższej rodziny nie przyjmowali takich korzyści. 
6. Sędzia korzystając z ofert kierowanych wyłącznie do sędziów winien rozważyć, czy nie są one próbą wywarcia wpływu na jego osobę. 
7. Sędzia nie może w jakiejkolwiek formie świadczyć odpłatnych porad prawnych. 

Nazwiska i adresy Stowarzyszenia Sędziów Polskich, pod które można kierować zapytania i skargi na postępowania sędziów i przypadki łamania prawa.

Stowarzyszenia Międzynarodowe
International Association of Judges 
Union Internationale des Magistrats 
Palazzo di Giustizia 
Piazza Cavour - 00193 Roma, Italy 
tel.: +39 06 6883 2213 fax: +39 06 687 1195 
e-mail: secretariat@iaj-uim.org 

JUSTICE IN THE WORLD FOUNDATION 
Address: Calle Bárbara de Braganza, 
no2, Escalera B, 2o-A 28004 Madrid, Espańa 
Phone: +34.91.3194962 Fax: +34.91.3192912 
Email: fundacion@apmnacional.e.telefonica.net  

Stowarzyszenie Sędziów Polskich "IUSTITIA" istnieje od lipca 1990 r., przy czym do października 1998 r. nosiło nazwę Stowarzyszenie Sędziów Orzekających "IUSTITIA". Jego powstanie było inicjatywą całkowicie oddolną. "IUSTITIA" została stworzona przez sędziów i dla sędziów. Członkiem Stowarzyszenia Sędziów Polskich IUSTITIA może zostać każdy sędzia, zarówno pełniący służbę, jak też w stanie spoczynku. Członkostwo nabywa się automatycznie z chwilą złożenia deklaracji o wstąpieniu do Stowarzyszenia, bez podejmowania jakiejkolwiek decyzji przez organy IUSTITII. Od października 2001 r. w polskim wymiarze sprawiedliwości funkcjonują sądy grodzkie. Są to wydziały sądów rejonowych, przekształcone z dotychczas istniejących wydziałów cywilno-karnych. Zmiana ta zaowocowała licznymi problemami. Nie zwiększyła się liczba etatów sędziowskich - mimo ogromnej liczby spraw przejętych po zlikwidowanych kolegiach ds. wykroczeń... 

Artykuł w opracowaniu. Uwagi i wniosku proszę przesyłać na adres: afery@prx.pl
strona główna: www.afery.prx.pl