AferyPrawa.com

opublikowano: 26-10-2010

Rola biegłego psychiatry w procesie cywilnym i karnym.

Ostatnio prasa i telewizja pokazuje szereg nieetycznych postępowań lekarzy - biegłych sądowych. Beż problemu można "zakupić sobie u nich dowolną opinię. Za odpowiednią kwotę przestępca otrzymuje zaświadczenie, że wymaga leczenia i nie może przebywać w więzieniu. Prokuratorzy też "załatwiają" sobie drogą nacisku służbowego opinię lekarska, która nie ma żadnego związku z stanem faktycznym - słowem, w tej branży mamy "wolną amerykankę" i wszelkie chwyty są możliwe. Z uwagi na na te mataczenia biegłych - dla sędziów, prokuratorów, lekarzy i osób poszkodowanych ich fałszywymi opiniami przestawiam przysłane mi fachowe opracowanie o warunkach, jakie powinna spełniać opinia biegłego lekarza psychiatrii. 

Korzystanie z pomocy biegłego psychiatry, zarówno w procesie karnym jak i cywilnym, jest spowodowane potrzebą uzyskania przez sąd wiadomości specjalnych a więc takich, którymi nie dysponuje przeciętny członek społeczeństwa, a które biegły ze względu na wykształcenie jak i nabyte doświadczenie może dostarczyć (art.278§1k.p.c; art.193§1 k.p.k.). 
Pomoc biegłego przyjmuje formę opinii. 
Biegli nie dostarczają sądowi swoich spostrzeżeń co do okoliczności faktycznych sprawy- jest to rola świadków- natomiast wydają co do tych okoliczności opinię. 

OPINIA BIEGŁEGO W PROCESIE KARNYM 

Wybór konkretnych osób, mających pełnić funkcję biegłych, zależy od uznania organu procesowego. Nie jest to jednakowoż wybór zupełnie swobodny. Organ procesowy w wyborze tym kierować się powinien, przede wszystkim, posiadanymi przez biegłego odpowiednimi kwalifikacjami. 
Organ procesowy, kierując się zasadą najlepszego wyboru, powinien w charakterze biegłego powołać tego specjalistę, który posiada kwalifikacje najwyższe. 
Biegły powinien legitymować się odpowiednim, a przy tym wysokim, wykształceniem zawodowym w danej dziedzinie, odpowiednią specjalizacją, znaczną praktyką w ramach danej specjalizacji. Należy przyjąć, że lekarz psychiatra powołany na biegłego powinien posiadać przynajmniej pierwszy stopień specjalizacji. [...] 
Lekarz medycyny, zatrudniony choćby przez kilka lat w szpitalu psychiatrycznym, a nie mający specjalizacji, nie jest osobą, która mogłaby pełnić funkcję biegłego psychiatry w procesie (tak- Cioch K., Mierzejewski P.- artykuł). 

Wydanie opinii 

W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz w doktrynie zgodny jest pogląd, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów o stanie zdrowia psychicznego sprawcy jest równoznaczne z istnieniem "uzasadnionych wątpliwości" co do jego poczytalności. 
Wątpliwości te muszą być oparte na konkretnych dowodach lub na konkretnych okolicznościach, ustalonych w sprawie i muszą wynikać z oceny owych dowodów i okoliczności przez uprawniony organ procesowy, na wniosek stron albo z urzędu. 
Przykładowo będą to zaświadczenia stwierdzające chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy oskarżonego, długotrwały jego pobyt w szpitalu psychiatrycznym z rozpoznaniem świadczącym o istotnych mankamentach zdrowia psychicznego, a także wyjątkowo nietypowy przebieg przestępczego zdarzenia albo nietypowy sposób zachowania się oskarżonego zarówno w chwili popełnienia czynu, jak i w toku postępowania przygotowawczego lub sądowego (wyrok SN-1). 
Natomiast silne wzburzenie nie jest pojęciem wyłącznie psychologicznym, lecz jest kategorią prawną i może być ustalone przez sąd bez potrzeby uciekania się do pomocy biegłych ( wyrok sądu apelacyjnego- 2). 

O wydanie opinii organ procesowy zwraca się do biegłego lub biegłych. Może też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej (art.193§1i2 k.p.k.). 
W wypadku powołania biegłych z różnych specjalności, o tym, czy mają oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedną wspólną opinię, czy opinie odrębne, rozstrzyga tenże organ procesowy (art.193§3 k.p.k.). 
O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wydaje się postanowienie, w którym należy wskazać: 
1) imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby, specjalność i kwalifikacje osób, które powinny wziąć udział w przeprowadzeniu ekspertyzy, 
2) przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w miarę potrzeby, pytań szczegółowych, 
3) termin dostarczenia opinii. 
Widła T. artykuł Palestra 2002/3-4/66 - t.2 
Opiniowania nie można podzlecić. Dowód z opinii biegłego może pochodzić tylko od osoby imiennie wskazanej, a w przypadku instytucji od wyznaczonego przez kierownika pracownika danej instytucji (przy czym zawarowano dla organu procesowego prawo wskazania specjalności i kwalifikacji osób z tej instytucji biorących udział w opiniowaniu). Ekspertyzę podzleconą należy traktować nie jako dowód z opinii, lecz jako informację głoszącą, że istnieje specjalista mający w danej kwestii zdanie wyrażone w przedłożonym tekście (Widła T.- artykuł). 

Kryteria jakie musi spełniać opinia:
W zależności od polecenia organu procesowego biegły składa opinię ustnie lub na piśmie. 
Opinia powinna zawierać: 
1) imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe biegłego, 
2) imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich, 
3) w wypadku opinii instytucji - także pełną nazwę i siedzibę instytucji, 
4) czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii, 
5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski, 
6) podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinii. 

Osoby, które brały udział w wydaniu opinii, mogą być, w razie potrzeby, przesłuchiwane w charakterze biegłych, a osoby, które uczestniczyły tylko w badaniach - w charakterze świadków (art.200 §1,§ 2, § 3 k.p.k.). 
Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego: 
Obowiązujące przepisy prawne w pewnych przypadkach wymagają, aby jednocześnie wystąpiło więcej biegłych niż jeden. 
Taką sytuację przewiduje art.202 k.p.k. 
Według niego w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. 
Na oskarżonym ciąży obowiązek poddania się badaniom psychiatrycznym (art.74§2pkt2 k.p.k.). 

Opinia biegłych jest jedynym dowodem, który może kształtować ocenę sądu w przedmiocie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego, bowiem stan zdrowia psychicznego należy do okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy i jego stwierdzenie wymaga wiadomości specjalnych (art. 176 § 1 k.p.k. i art. 183 k.p.k.- postanow.SN-3). 

Badanie psychiatryczne oskarżonego, w razie zgłoszenia przez biegłych takiej konieczności może być połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym (art. 203. § 1 k.p.k.). Obserwacja w zakładzie leczniczym nie powinna trwać dłużej niż 6 tygodni; na wniosek zakładu sąd może przedłużyć ten termin na czas określony, niezbędny do jej zakończenia. O zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiają sąd. 

OPINIA BIEGŁEGO W PROCESIE CYWILNYM 

Biegli swoje sądy i wyniki myślenia komunikują sądowi czym pomagają w ustaleniu lub ocenie okoliczności sprawy; są niejako pomocnikami sędziego. 
Biegły nie rozstrzyga wiarygodności dowodów, gdyż traka ocena należy do kompetencji sądu (art.233 k.p.c.). 
Ocena opinii biegłego obejmuje zarówno zgodność i zupełność z wymaganiami formalnymi jak i moc przekonywania. Sąd nie jest związany opinią biegłego i ocenia ją według reguł dowodowych tzn. swobodnej oceny dowodów (patrz słownik). 

Wydanie opinii 

Jeżeli [...] rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości wykraczających poza zakres wiadomości ogółu osób inteligentnych i ogólnie wykształconych, dowód z opinii biegłych jest konieczny, choćby ktokolwiek ze składu orzekającego takie wiadomości posiadał. Odmienne stanowisko pozbawiłoby strony możności stawiania pytań i krytyki określonego poglądu, a nadto prowadziłoby do niedopuszczalnego połączenia funkcji sędziego i biegłego (tak Turek J. artykuł). 
Sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii a także zażądać opinii odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego (art. 278§1 k.p.c. i art. 290. § 1 k.p.c.). 
Do istotnych spraw związanych z treścią opinii należy kwestia opinii kategorycznych i alternatywnych. 
Najbardziej pożądaną jest opinia kategoryczna, zwłaszcza jeżeli jest przekonywująca. Pozwala sądowi określoną okoliczność uznać za wyjaśnioną i zwalnia sąd od obowiązku dopuszczenia dowodu z dalszej opinii biegłych (tak- Zieliński A. artykuł). 
Sytuacja w której biegły styka się z wieloma dowodami, odmiennie i najczęściej przeciwstawnie postrzegającymi zaistniałe fakty, zmusza do wydania tzw. opinii alternatywnej. 
Najczęściej dzieje się tak w przypadku sprzecznych zeznań świadków. Wówczas biegli lub biegły wydaje opinię w odniesieniu do kilku wersji zdarzenia, pozostawiając sądowi wybór najbardziej dla niego przekonywującej i wiarygodnej wersji. Biegły nie powinien wypowiadać się, która – jego zdaniem – wersja jest najbardziej prawdopodobna, bowiem przekroczyłby wówczas swoje kompetencje.(tak- Heitzman J. artykuł). 

Kryteria jakie musi spełniać opinia 

Sąd oznaczy, czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie (art.278§3 k.p.c.). 

Opinia biegłego powinna zawierać: 

1.część opisową a w niej: 
- wskazanie, czy jest stałym biegłym sądowym, czy też zosta powołany tylko do danej sprawy oraz podanie swojej specjalności, 
- wskazanie podstawy prawnej obowiązującej do wydania opinii i jej zakres wynikający z treści postanowienia dowodowego o powołaniu biegłego oraz ewentualnych pytań postawionych przez sąd biegłemu, 
- podanie stanu faktycznego, który posłużył do wydania opinii, 
- opis metody i sposobu prowadzenia badań ( w tym informacja o wykorzystanych materiałach naukowych); 
2. właściwą opinię a w niej: 
- jasno sformułowane wnioski wynikające logicznie z części opisowej 
- uzasadnienie powyższych wniosków w sposób, który pozwoli sadowi na sprawdzenie prawidłowości toku rozumowania biegłego ( tak- Zieliński A.artykuł). 

Opinia biegłego powinna zawierać uzasadnienie(art. 285. § 1. k.p.c.) i powinna być uzasadniona w sposób umożliwiający jej sądową kontrolę. 
Kontrola opinii biegłego powinna polegać na sprawdzeniu prawidłowości - z punktu widzenia wymagań logiki i zasad doświadczenia życiowego - rozumowania przeprowadzonego w uzasadnieniu opinii, które doprowadziło do wydania przez biegłego takiej a nie innej opinii. Jeżeli opinie dwóch lub więcej biegłych są ze sobą sprzeczne, ocena i ewentualne przyznanie przewagi jednej z opinii nad drugą powinno być oparte na gruntownej i wnikliwej analizie treści uzasadnienia każdej z tych opinii, nie może opierać się wyłącznie na przewadze autorytetu jednego z biegłych nad drugim (wyrok SN- 4). 

Jeżeli sąd wyznaczył kilku biegłych, mogą oni wydać łączną opinię jeżeli są ze sobą zgodni, w przeciwnym bowiem razie muszą wydać opinię oddzielnie (Siedlecki W. Świeboda S. książka). 
Opinia instytutu wydana na żądanie sądu (art. 290 § 1 k.p.c.) powinna być podjęta kolektywnie, po wspólnym przeprowadzeniu badania oraz powinna wyrażać stanowisko nie poszczególnych osób, lecz instytutu, który te osoby reprezentują. 
W opinii powinny być wskazane nie tylko imiona i nazwiska osób, które przeprowadziły badania i wydały opinie (art. 290 § 2 k.p.c.), lecz również ich stopnie naukowe i stanowiska służbowe, ze wskazaniem dziedziny wiedzy, w której są specjalistami (wyrok SN- 5). 

Opinia biegłego co do dowodów o wątpliwej wiarygodności 

Rola biegłego psychiatry w cywilnym postępowaniu sądowym- to wielokrotnie diagnostyczne „balansowanie” między „zdrowiem” a „chorobą”. Rozstrzyganie pomiędzy dowodami budzącymi wątpliwości „czy są prawdziwe” stanowi bardzo często dylemat psychiatry. 
Biegły psychiatra stając wobec konieczności wydania opinii, zwłaszcza w sprawach odszkodowawczych, bada ofiary przestępstw, które doznały szczególnych urazów psychicznych jak i fizycznych. Stoi przed surowym egzaminem swych umiejętności w zakresie różnicowania symulacji- będącej świadomym produkowaniem objawów choroby psychicznej przez osoby nie ujawniające zaburzeń, symulacji nałożonej na faktycznie istniejące objawy stanów reaktywnych, zwłaszcza o charakterze depresyjnym, neurotycznym czy związanym ze stresem pourazowym, metasymulacji- tzn. podtrzymywania wygasłych już zaburzeń reaktywnych i agrawacji- tj. wyolbrzymiania i przejaskrawiania rzeczywistych zaburzeń i anomalii psychicznych (tak- Uszkiewiczowa L.- książka). 
Autor: mgr Agata Szostek

SŁOWNIK: 
zasada swobodnej oceny dowodów- należy do naczelnych zasad procesowych. Materiał dowodowy gromadzony w postępowaniu cywilnym prze podmioty biorące udział w tym postępowaniu polega sprawdzeniu i ocenie sądu. Kodeks stanowi, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art.233§1 k.p.c.). 

PODSTAWA PRAWNA: 
k.p.c.- Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U.64.43.296 ze zm.). 
k.p.k.- Kodeks postępowania karnego dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U.97.89.555 ze zm.). 

ORZECZNICTWO: 
1. 1998.04.23 wyrok SN III KKN 110/98 Prokuratura i Prawo 1998/10/9 
2. 1998.02.25 wyrok s.apel. II AKa 12/98 Prok.i Pr. 1999/3/28 
3. 1998.06.17 postanow.SN II KKN 311/97 Prok.i Pr. 1998/11-12/16 
4. 1970.06.15 wyrok SN I CR 224/70 LEX nr 6750 
5. 1965.09.28 wyrok SN II PR 321/65 OSNC 1966/5/84 

BIBLIOGRAFIA: Paprzycki L.K.artykuł Prok.i Pr. 1997/11/127 - t.1 
Artykuł: 
1.Wojskowy Przegląd Prawniczy (WPP) 1999/3-4/65 - t.3 
Cioch K., Mierzejewski P.: Opinia biegłych psychiatrów w procesie karnym w świetle kodeksu postępowania karnego. 
2.Palestra 2002/3-4/66 - t.2 
Widła T. Uwagi o przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłego. 
3.Monitor Prawniczy 2000/7/462 - t.2 
Turek J.: Opinie biegłych w zakresie wycen majątkowych. 
4. Postępy Psychiatrii i Neurologii 2000/ tom 9: 
Zieliński A.: Teoretyczne i praktyczne aspekty dowodu z opinii psychiatrycznej w postępowaniu cywilnym. 
Heitzman J.: Biegły psychiatra wobec dowodów o wątpliwej wiarygodności. 
Książka: 
1. Siedlecki W. Świeboda S.: Postępowanie cywilne zarys wykładu. Warszawa, PWN 2000, 
242-246. 
2.Uszkiewiczowa L.: Zaburzenia reaktywne i symulacja w praktyce sądowo- psychiatrycznej. Warszawa, PZWL 1966, 52-56. 

 I tym samym przechodzimy do meritum - publikacji na temat warunków jakie powinna spełniać opinia lekarska dla sądu, kulisy i przykłady mataczenia biegłych i ich wpadki, wyjaśnienie faktów - przebiegłych biegłych, matactwach z rentami biegłego lekarza psychiatry Antoniego Ferenca z Jarosławia i na koniec raportu:  "siedem grzechów głównych organów sprawiedliwości", 
Koszty tych przekrętów ponosi całe społeczeństwo. To wyjaśnia, dlaczego służba zdrowia jest niedofinansowana.

POLECANE WITRYNY PATRIOTÓW POLSKICH http://www.polonica.net I http://www.ojczyzna.pl 
www.polskapolityka.com - http://www.polskahistoria.com/polish/ 
RAPORT NOWAKA - wydawnictwo niezależnego posła Zbigniewa Nowaka.

Zapraszamy sędziów i adwokatów zamieszanych w przekręty do "czarnej listy" Raczkowskiego... miłego towarzystwa wzajemnej  adoracji ... 

www.aferyprawa.com - Niezależne Wydawnictwo Internetowe "AFERY KORUPCJA BEZPRAWIE" Ogólnopolskiego Ruchu Praw Obywatelskich i Walki z Korupcją. prowadzi: (-)  ZDZISŁAW RACZKOWSKI. Dziękuję za przysłane opinie i informacje.

uwagi i wnioski proszę wysyłać na adres: Z.Raczkowski@aferyprawa.com

WSZYSTKICH SĘDZIÓW INFORMUJĘ ŻE PROWADZENIE STRON PUBLICYSTYCZNYCH
JEST W ZGODZIE z  Art. 54 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
1 - Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. 
2 - Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane.
ponadto Art. 31.3
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

zdzichu