AferyPrawa.com

opublikowano: 26-10-2010

Biegli sądowi są jedną z najbardziej skorumpowanych grup - w polskich sądach kwitnie korupcja - raport Transparency International.

Międzynarodowa organizacja antykorupcyjna Transparency International piętnuje też działalność sądów dyscyplinarnych i korporacji prawniczych w Polsce.

Korupcja jest postrzegana nie tylko jako „branie w łapę", ale także wykorzystywanie układów, znajomości towarzyskich czy zawodowych do załatwiania osobistych interesów - czytamy w raporcie na temat „Korupcji w systemach prawnych 2007".

Globalny Raport Transparenty International 2007 na temat korupcji w systemach prawnych zawiera wnioski na temat działania sądownictwa w 61 krajach. Organizacja oparła swój raport na ankietach przeprowadzonych w poszczególnych państwach, a także badając procedury mianowania sędziów.

Za najbardziej skorumpowanych uważa się biegłych sądowych, adwokatów, pracowników obsługi sądowej i działalność sądownictwa dyscyplinarnego zawodów prawniczych. W wątpliwość poddane zostało też rzetelne sporządzanie protokołów z czynności procesowych.

Biegli sądowi w niechlubnej czołówce

Najgorzej oceniana jest działalność biegłych sądowych. Obecne unormowania nie zapewniają w pełni doboru fachowych, odpowiedzialnych i bezstronnych osób - czytamy w raporcie. Wyboru biegłych dokonuje prezes sądu okręgowego który z reguły nie posiada dostatecznej, fachowej wiedzy w danej dziedzinie. Mimo to on ocenia czy przedstawione dokumenty w dostateczny sposób potwierdzają wiedzę.

Ponadto wielu biegłych liczy na wymierne korzyści z pełnienia takiej funkcji w sądzie. Brak jest realnych możliwości weryfikacji poziomu fachowości tych osób, gdyż jedyną formą sprawdzenia ich umiejętności jest zasięgnięcie opinii z ich zakładu pracy lub organizacji zawodowej i posiadanie odpowiednich dokumentów.

Biegli czują się bezkarni, gdyż brak jest realnej odpowiedzialności za przedstawienie nieprawdziwej opinii. Często dochodzi do „kupowania" korzystnych opinii. Przykładem może być głośna sprawa biegłego Sławomira R., który wystawił fałszywą opinię o stanie zdrowia Lwa Rywnia. To jednak jeden z niewielu przypadków, gdzie nieuczciwy biegły został oskarżony - czytamy w raporcie.

Wśród biegłych istnieje też silna „solidarność zawodowa". Biegli rzadko wystawiają przeciwne opinie, nawet jeśli opinia kolegi zdaniem innego eksperta była wadliwa. Poza tym biegli, którzy współpracują z prokuraturą i policją są zainteresowani by ta współpraca przebiegała sprawnie.

Autorzy raportu podsumowują, że przyczyną niskiej jakości pracy biegłych są nieodpowiedni nadzór nad działalnością biegłych oraz brak mechanizmów weryfikacyjnych ich wiedzy.
Być może te praktyki ukrócą zmiany planowane przez resort sprawiedliwości - prorokują autorzy raportu. Projekt ustawy o biegłych przewiduje znacznie dokładniejszą weryfikację wiedzy osób ubiegających się o etat biegłego. Nowelizacja nie usuwa jednak istnego mankamentu jakim jest brak możliwości wystąpienia o opinię biegłego przez jedną ze stron. Nadal będzie mógł to zrobić tylko prokurator lub sąd (zależy to od ich uznania).

Przykładowo jedną ze stron jest instytucja państwowa, która reprezentuje prokurator. Oskarżony, osoba prywatna, nie może wnosić o wystawienie opinii biegłego. Może ewentualnie przekonywać o takiej konieczności sąd. To wyraźna nierówność stron procesowych - czytamy w raporcie. Transparency International będzie wnosić o zmianę tych zapisów projekcie.

Korporacje prawnicze napiętnowane

Autorzy raportu ganią też działanie korporacji prawniczych. Nagminna jest w korporacjach praktyka stawiania finansów przed interesami klientów. Poza tym średnia jakość usług prawniczych jest niska.

Działanie układu szczególnie widoczne jest w powiatach. Tam adwokaci i radcy prawni są często łącznikami pomiędzy sędziami, prokuratorami. Układy takie działają przede wszystkim dlatego, że brak jest częstej wymiany na szczeblu prezesów sądów oraz kierowników prokuratur. Dzięki temu osoby te przez lata pozostają na swoich stanowiskach, mocno tkwią w układach towarzysko- biznesowych. Często jeśli przysłowiowy Kowalski pragnie uzyskać korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, szuka tzw. „dojścia". Adwokat lub radca pośredniczy w „załatwianiu" odpowiedniego wyroku.

Zdaniem Transparency International korporacje są zamknięte na dopływ „młodych prawników", co powoduje skupianie wpływów i władzy w ograniczonym kręgu osób.

Zbyt mała liczba adwokatów i radców prawnych sprzyja korupcji. Średnio jeden prawnik obsługuje 270 spraw rocznie, co daje nam dopiero 7 miejsce w Europie. W innych krajach przypada znacznie mniejsza liczba spraw.

Wybiórcze protokółowanie

Raport zwraca też na istotne braki w systemie protokołowaniu spraw. Nagminna praktyka jest wybiórczego zapisu, opuszczania fragmentów wypowiedzi czy wręcz tendencyjnie zmienianie wypowiedzi w sposób niekorzystny dla jednej ze stron. Protokół ma istotne znacznie przy rozpatrywaniu spraw przez sądy wyższej instancji, które rozpatrują na tej podstawie odwołania stron.

Próba przezwyciężenia tego stanu rzeczy jest plan wprowadzenia obowiązku elektronicznego zapisu przebiegu spraw. Jak na razie pomysł ten jest na etapie pilotażowych projektów, rozprawy rejestrowane elektronicznie w większości sądów pojawią się za kilka lat.

Sądy dyscyplinarne niezbyt wydolne

Autorzy raportu krytykują też działanie sądów dyscyplinarnych. Transparency International wskazuje na to, iż zbyt mała liczba członków korporacji adwokackiej, radców prawnych czy notariuszy, powoduje, że większe znaczenie zyskują wzajemne powiązania i znajomości, a sprawy należytego wykonywania zawodu są bagatelizowane.

Nadzór korporacji prawniczych nad wykonywaniem zawodów prawniczych jest iluzoryczny - osoby skorumpowane rzadko kiedy są karane sankcjami dyscyplinarnymi. Być może sytuacją zmienią propozycje ministra sprawiedliwości zakładające reformę sądownictwa dyscyplinarnego - czytamy w raporcie.

Transparency International postuluje m.in.: wprowadzenie mechanizmów, które pozwolą na rzetelne weryfikowanie wiedzy biegłych sądowych, umożliwienie stronom zasięgnięcia opinii biegłych z własnej inicjatywy, rejestrowanie rozpraw sądowych, urealnienie dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej, wprowadzenie sądownictwa dyscyplinarnego dla prawników, uniezależnionego od korporacji i zwiększenie sprawności postępowania przed sądem.
oprac. Anna Frankowska

Pięć miliardów dolarów jest wart polski detaliczny rynek łapówkowy

I PODOBNE TEMATY w dziale dla inteligentnych:
ARTYKUŁY - tematy do przemyślenia z cyklu: POLITYKA - PIENIĄDZ - WŁADZA

Polecam sprawy poruszane w działach:
SĄDY PROKURATURA ADWOKATURA
POLITYKA PRAWO INTERWENCJE - sprawy czytelników

WSZYSTKICH INFORMUJĘ ŻE WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I SWOBODA WYRAŻANIA SWOICH POGLĄDÓW JEST ZAGWARANTOWANA ART 54 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.

zdzichu