opublikowano: 11-12-2018
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu odnośnie
procesu i wyroku z wniosku Adama Słomki
Polak, który otrzymał karę pozbawienia wolności za protestowanie podczas
procesu komunistycznych generałów doznał naruszeń praw.
W dniu 6 XII 2018 zapadł wyrok Pierwszej
Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Słomka
przeciwko Polsce (skarga nr 68924/12) Trybunał, uznał
jednogłośnie, że
doszło do: naruszenia Artykułu 6 (prawo do rzetelnego procesu) Europejskiej Konwencji
Praw Człowieka oraz ponadto do naruszenia Artykułu 10
(prawo do wolności wypowiedzi) Europejskiej Konwencji.
Sprawa dotyczyła 14-dniowej kary pozbawienia wolności skarżącego za krytykę
sądu poprzez wykrzykiwanie haseł podczas procesu komunistycznych generałów,
którzy zarządzili stan wojenny w latach 80. XX wieku w PRL. Trybunał
orzekł, że działania skarżącego miały na celu krytykę sądownictwa i
postrzeganie braku sprawiedliwości, a
nie obrażanie sędziów.
Został skazany na karę pozbawienia wolności przez tych samych sędziów
Sadu Okręgowego w Warszawie, którzy czuli się obrażeni, bez możliwości
przedstawienia swoich argumentów przez bezstronny sąd.
Późniejsza decyzja odwoławcza Sądu Apelacyjnego nie usunęła niedociągnięć
proceduralnych. Okoliczności sprawy wywołały obiektywnie uzasadnione
poczucie braku bezstronności - w konsekwencji nastąpiło
naruszenie Artykułu 6.
Doszło również do naruszenia Artykułu 10, ponieważ ingerencja sędziów w
jego prawo do wolności wypowiedzi nie była konieczna w społeczeństwie
demokratycznym.
Główne fakty:
Skarżący, Adam Słomka, jest obywatelem polskim, który urodził się w 1964
r.
Mieszka w Katowicach (Polska). Pan Słomka jest byłym działaczem
opozycji, który został uwięziony przez władze komunistyczne w 1982 r.
Przebywał w sądzie w Warszawie, gdy 12 stycznia 2012 r. gdy sędziowie
wydali wyrok w sprawie założycieli Hunty Wojskowej tzw. Wojskowej
Rady Ocalenia Narodowego (W.Jaruzelski, Cz.Kiszczak), który wprowadzili stan
wojenny w 1981 roku. Po przybyciu sędziów do sali sądowej, pan Słomka
wskoczył za stół sędziowski i krzyknął: "To kpina z wymiaru
sprawiedliwości!" . Niektórzy inni członkowie publiczności również
wykrzykiwali podobne hasła. Sędziowie opuścili salę sądową.
Pan Słomka został usunięty z Sali przez policję, ale wrócił
później i nadal wykrzykiwał oświadczenia w tym samym duchu. Sędzia
przewodnicząca postanowiła odczytać wyrok w sąsiedniej sali.
Jeszcze tego samego dnia pan Słomka został skazany pod jego nieobecność na
14 dni więzienia za obrazę sądu. Kilka dni później został aresztowany i
przewieziony do Aresztu Śledczego w Warszawie.
Skarżący złożył zażalenie, twierdząc między innymi, że nie
przeszkodził on sądowi w ogłoszeniu wyroku i jego uzasadnieniu. Jego odwołanie
zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w marcu 2012 r., już po odbyciu
wyroku.
Ustalenia sądu apelacyjnego zawierały argument, że jego brak szacunku wobec
sądu wpłynął na uroczysty charakter postępowania sądowego i godność sędziów
oraz zakłócił postępowanie.
Postępowanie i skład Sądu.
Opierając się na 6 §§ 1 i 3 (a), (b) i (c) -
chodzi tu o prawo do rzetelnego procesu / prawa do natychmiastowego
poinformowania o oskarżeniu / prawie do odpowiedniego czasu i możliwości
przygotowanie obrony / prawa do pomocy prawnej), skarżył się m.in. na
nieuczciwość postępowania prowadzącego do kary pozbawienia wolności ze
względu na brak bezstronności ze strony sędziów, ponieważ to oni czuli się
obrażeni i zarazem to oni sami nałożyli karę pozbawienia wolności.
Zarzucił także brak równości broni i brak obiektywności ze strony sądu.
Ponadto skarżący zarzucił, że kara została wykonana, zanim jego zażalenie
zostało rozpatrzone w sądzie odwoławczym.
Zgodnie z art. 10 (dotyczącym wolności wypowiedzi) skarżył się na
nieproporcjonalną dotkliwość kary.
Skarga A.Słomki została złożona do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w dniu 20 września 2012 r.
Decyzja Trybunału
odnośnie artykułu 6
Uwagi skarżącego A. Słomki w sądzie można uznać za ogólne wyzwanie dla
władzy sądowniczej oraz jako krytykę różnych aspektów organizacji i
przebiegu procesu. Nie używał obraźliwego ani uwłaczającego języka. Sędziowie
byli przedmiotem skargi skarżącego, nie w kategoriach bezpośrednich ani
osobistych, ale jako instytucja, której decyzje w jego odczuciu podważały wiarygodność
wymiar sprawiedliwości. Trybunał zauważył, że w skład orzekający
wchodziło trzech sędziów i że nie odbyło się żadne postępowanie przed
innym składem w sprawie odpowiedzialności pana Słomki za jego protest.
Sytuację taką pogarsza fakt, że nie miał okazji przedstawić racji swojego
postępowania (argumentów strony), a wyrok w sprawie oceny wypowiedzi miał
charakter ocenny kwalifikując słowa jako
przejaw pogardy.
Ponadto A. Słomka otrzymał maksymalną możliwą karę.
Chociaż orzeczenie apelacyjne, które podtrzymało wyrok, zawierało
uzasadnienie, a pan Słomka mógł przedstawić argumenty strony, nie
usunęło to wcześniejszych uchybień proceduralnych. Ponadto rozpoznanie
odwołania nie mogło mieć żadnego praktycznego skutku, ponieważ odbył on
już 14-dniowy wyrok pozbawienia wolności.
Trybunał
stwierdził, że kumulacja ról między skarżącym a sędzią w sprawie, w której
zastosowano karę pozbawienia wolności, może prowadzić do obiektywnie
uzasadnionych obaw o brak bezstronności sądu
w odniesieniu do kwestii określonych już
w orzecznictwie Trybunału. [
np. case
of Kyprianou v. Cyprus no. 73797/01,
ECHR 2005-XIII ]
W związku z tym doszło do naruszenia Artykułu 6. Nie było potrzeby
rozpatrywania skargi na równość broni pana Słomki.
odnośnie artykułu 10
Trybunał zauważył, że sądy nie były wolne od krytyki i kontroli, ale
należało rozróżnić między formą wypowiedzi, która była obrazą dla sądu
lub jej członków a krytyką.
Pan Słomka doznał ingerencji w jego prawo do wolności słowa, ponieważ był
przetrzymywany w areszcie przez 14 dni za swoją wypowiedź. Trybunał uznał,
że kara dążyła do zgodnego z prawem celu w rozumieniu art. 10. Zauważyła
jednak, że decyzja ta naruszyła art. 6 i uznała, że ograniczeniu temu nie
towarzyszyło skuteczne i odpowiednie zabezpieczenia. W związku z tym doszło
do naruszenia Artykułu 10, ponieważ ingerencja nie była konieczna w
demokratycznym społeczeństwie.
Inne artykuły
Skarżący zarzucił, że odbył karę do czasu, gdy Sąd Apelacyjny rozpoznał
jego sprawę, zasadniczo mówiąc, że jego zaskarżenie legalności
pozbawienia wolności nie zostało szybko rozpatrzone. Jednakże Trybunał
uznał, że ustalenia na podstawie Artykułu 6 i Artykułu 10 sprawiły, że
przedmiotowa skarga nie wymagała podnoszenia odrębnej kwestii na podstawie
Artykułu 5 ust. 4 tj. prawa do wolności i bezpieczeństwa
oraz prawa do bezzwłocznego orzeczenia o legalności
pozbawienia wolności przez sąd.
Sprawiedliwe zadośćuczynienie (art. 41)
Trybunał uznał, że Polska miała zapłacić skarżącemu 15 000 euro (EUR)
z tytułu szkód niematerialnych i 850 EUR z tytułu kosztów i wydatków.
Wyrok wydał Europejski Trybunał Praw
Człowieka złożony z siedmiu sędziów, w składzie:
Linos-Alexandre Sicilianos (Grecja), prezydent,
Ksenija Turković (Chorwacja),
Aleš Pejchal ( Czechy),
Krzysztof Wojtyczek (Polska),
Pauliine Koskelo (Finlandia),
Tim Eicke (Wielka Brytania - Zjednoczone Królestwo),
Jovan Ilievski (Macedonia),
Abel Campos, sekretarz sekcji 1 Trybunału
------------------------------
------------------------------
------------------------------
-----------------------.
1. Zgodnie z artykułami 43 i 44 Konwencji niniejszy wyrok nie jest
ostateczny. W ciągu trzymiesięcznego okresu od doręczenia każda
ze stron może wnioskować o przekazanie sprawy do wielkiej izby Trybunału.
Jeśli taki wniosek zostanie złożony, skład pięciu sędziów rozważy,
czy sprawa zasługuje na dalszą analizę. W takim przypadku Wielka Izba
rozpatrzy sprawę i wyda wyrok ostateczny. Jeśli wniosek o
odesłanie zostanie odrzucony, wyrok Izby stanie się prawomocny
w tym dniu. Gdy orzeczenie staje się ostateczne,
przekazuje się je Komitetowi Ministrów Rady Europy w celu nadzoru nad jego
wykonaniem.
Więcej:
STRASBURG skarga Grażyny Niegowskiej Rada Europy (Council of Europe)
Europejski Trybunał Praw Człowieka (European Court of Human Rights)
67075 Strasbourg
PROTEST W STRASBOURGU – walczymy o praworządność w polskich
prokuraturach i sądach.
PROTEST PRZECIWKO BEZPRAWIU SĄDOWEMU W STRASBOURGU – zapraszamy na
wyjazd w dniach 10-15 maja !
Komentowanie nie jest już możliwe.