AferyPrawa.com

opublikowano: 12-06-2012

MITY I HITY TRZECIEJ WŁADZY – Ławnik = atrapa udziału obywateli w procesie sądowym.  

Udział czynnika społecznego jest zasadą zagwarantowaną zapisem konstytucyjnym, innaczej zasadą ustrojowo – organizacyjną, a więc w hierarchii gwarancji rzetelnego procesu – fundamentalną.  

Zagwarantowany w art. 182 Konstytucji udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości służyć ma w założeniu realizacji w orzecznictwie społecznego poczucia sprawiedliwości, jak również ma zapobiegać nadmiernej hermetyzacji środowiska sędziowskiego i uchylaniu się przez nie od kontroli społecznej. Zasada ta jest też częścią mechanizmu zachowania koniecznej równowagi pomiędzy wszystkimi władzami, wyrażana znaną formułą checks and balance. Jest to najstarsza zasada ustrojowa i zarazem jedna z najistotniejszych w demokracji.  

“Redakcja” tych gwarancji w art. 182 Konstytucji RP - “Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa" pozostawia wiele do życzenia. Ten zapis ten zgodnie z doktryną musimy rozpatrywać najpierw posługując się wykładnią językową i wtedy dochodzimy do logicznego wniosku, iż intencje  ustawodawcy są jasne  i oznaczają, iż obywatele  mają zagwarantowany udział w wymiarze sprawiedliwości, a zasady tego udziału określa ustawa.

 W praktyce  jeszcze przed wejściem w życie obecnej Konstytucji rozpoczął się proces odchodzenia od zasady udziału czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości. Już w zmianie Kodeksu postępowania cywilnego z 1 marca 1996 w przeważającej większości spraw cywilnych ławnicy zostali uznani za zbędny balast. Normalką było, iż nikomu w wymiarze sprawiedliwości nie przyszło nawet do głowy, iż po wejściu w życie Konstytucji w 1997 roku, ten zapis w kpc jest niekonstytucyjny i winien być zmieniony. To samo dotyczy zapisu z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, kiedy wprowadzono jednoosobowy skład sądu orzekającego w postępowaniach szczególnych (postępowanie uproszczone, z oskarżenia prywatnego, przyspieszone, nakazowe). Ten niekonstytucyjny zapis utrzymano w k.p.k. z 1997 r i do dzisiaj obowiązuje – 15 lat później.  

Nikt jakoś nie zawracał sobie głowy takimi drobiazgami – niekonstytucyjnością tych zapisów, a więc nasi rządziciele w 2007r przy okazji kolejnej nowelizacji kpk i kpc nie mieli już żadnych skrupułów i jeszcze drastyczniej ograniczyli udział ławników w orzekaniu. W postępowaniu cywilnym w pierwszej instancji sąd rozpoznaje, w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, wybrane sprawy: z zakresu prawa pracy oraz prawa rodzinnego i opiekuńczego. Natomiast w sprawach karnych na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników wyłącznie w sprawach w sądach okręgowych i tylko o zbrodnie (art. 28 § 2 kpk), a w sprawach, w których ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności – w składzie dwóch sędziów i trzech ławników (art. 28 § 4 kpk).  

Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu powyższych nowelizacji (druk sejmowy nr 639), systematyczne ograniczanie zakresu spraw, w których orzekają ławnicy jest uzasadnione względami finansowymi oraz niewystarczającymi kwalifikacjami ławników.  

Ale - czy w art. 182 Konstytucji jest przewidziane  istnienie czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, tylko wtedy gdy władza ustawodawcza stwierdzi (arbitralnie!?), iż dysponujemy odpowiednimi środkami finansowymi? Czy ten artykuł uzależnia udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości od „wystarczających kwalifikacji“ obywateli?  Nie, artykuł ten gwarantuje „tylko“, iż obywatele  biorą udział w wymiarze sprawiedliwości, a zasady tego udziału określa ustawa. Tak więc ustawa taka nie może być niezgodna z ustawą zasadniczą.

Ryba psuje się od głowy - polski parlament działa bezprawnie nagminnie łamiąc ustawę zasadniczą i tak nas obywateli do tego „przyzwyczaił“, że już tego nawet nie zauważamy, nie dziwimy się i co najważniejsze nie protestujemy.  

Stąd rzeczywistość jest taka, że sądy rejonowe orzekające w większości spraw karnych i tam już zagwarantowanego Konstytucją czynnika społecznego nie ma w ogóle.  

Uczestnictwo przedstawiciela społeczeństwa w procesie sądowym jest jeszcze jednym dobitnym przykładem arogancji władz i bezprawia panującego w Polsce. Brak jakiegokolwiek sprzeciwu na to ordynarne olewanie gwarancji konstytucyjnych tak ze strony tak społeczeństwa jak i przedstawicieli społeczeństwa w Sejmie i Senacie, zostało odebrane jako zielone światło i ciche usankcjonowanie  status quo  przez władzę sądowniczą.  Trybunał Konstytucyjny wyraził wprawdzie pogląd „ że z treści art. 182 wynika, iż nie jest możliwe ani całkowite wyłączenie obywateli ze sprawowania tej funkcji (wymiaru sprawiedliwości), ani takie jej zawężenie, by udział ten przybrał zakres jedynie symboliczny. Rozumienie  art. 182 Konstytucji jako normy upoważniająco-odsyłającej oznacza kompetencję dla ustawodawcy zwykłego do wprowadzenia udziału czynnika obywatelskiego w wymiarze sprawiedliwości…” ale już rozpatrując skargi konstytucyjne obywateli dotyczące braku czynnika społecznego w procesie sądowym nawet nie zachowuje pozorów strażnika zapisów konstytucyjnych i takie skargi odrzuca!  

Wtórują mu autorytety prawne jak np.  Lech Garlicki (sędzia ETPC). “…Treść obecnie obowiązującej regulacji nie daje podstaw do tego, by wywodzić z niej nakaz przyjęcia rozwiązań ustawowych czyniących ten udział powszechnym, czy preferowanym…” (L. Garlicki, komentarz do art. 182, uwaga 3, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz).  “…Z punktu widzenia zakresu udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oznacza to, że udział ten może być ograniczony do niektórych spraw...”. Pozostaje tylko zapytać, gdzie w tym lakonicznym artykule konstytucyjnym, “Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa" (który nie może być interpretowany rozszerzająco!) sędzia Garlicki to wszystko „wyczytał“.  

Polski  ustawodawca nie ma pojęcia co to jest Konstytucja i czemu służy, a  „interpretacje“ jak powyżej slużą legitymowaniu totalnego bezprawia w Polsce.  

Tymczasem zwrot “określa ustawa” zawarty w art.182 K oznacza tylko tyle, iż ustawodawca w ustawie określi odpowiednie procedury i zasady udziału obywateli w wymiarze sprawiedliwości, a nie, że będzie je według swego “widzimisię” ograniczał i likwidował gwarancję zapisaną w ustawie zasadniczej.  

Ponieważ Konstytucja w tym względzie nie podaje żadnych wymogów ani wytycznych, odsyłając całość regulacji do ustawy – ustawodawca miał wolną rękę i mógł zrealizować te gwarancje poprzez procedury powoływania ław przysięgłych czy też systemie ławników.  

Przyjęte rozwiązanie powoływania przez gminy ławników i wpisywania ich na listy sądów wzbudza poważne wątpliwości co do rzetelności tego procesu. Do tego autorytety prawnicze (sic!) wmawiają nam, iż ławnik w Polsce jest odpowiednikiem ławy przysięgłych. Jest to oczywisty i kompletny absurd.  

W naszym systemie wybrany w gminie ławnik, umieszczany jest na liście sądu i może ławnikować w tym sądzie do usranej.... 
Czyli jest ławnikiem zawodowym, atrapą, a ławnikowanie jest sposobem na dorobienie do nędznej pensji, emerytury czy renty. De facto nie jest więc takowy ławnik  przedstawicielem społeczeństwa.  Aktywność tego niby naszego przedstawiciela ł podczas procesu sądowego ogranicza się do statystowania i nic po za tym, bo wiadomo, że jak weźmie sobie do serca tę społeczną kontrolę, to fora ze dwora.  

W przeciwieństwie do ławnika, członkowie ławy przysięgłych wybierani są przez strony – oskarżyciela i obronę - z puli obywateli wygenerowanej losowo na potrzeby jednego konkretnego procesu. Ława przysięgłych ciężko pracuje podczas procesu, bo to ława przysięgłych, a nie sędzia wydaje orzeczenie o winie lub niewinności, a w niektórych jurysdykcjach również wydaje wyrok. Rolą sędziego jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa przez strony i gwarantowanie rzetelnego przebiegu procesu. Porównywanie roli ławy przysięgłych do roli ławników w Polsce jest absurdem i manipulacją.  

W założeniu to właśnie obecność ławników w postępowaniu sądowym ma zapewnić kontrolę społeczeństwa nad działaniami sądów. Ławnik zasiadający w składzie sądu ma teoretycznie takie same uprawnienia jak sędzia (z jednym wyjątkiem, nie może przewodniczyć rozprawie sądowej). Niestety i w tym przypadku teoria i prawo nie mają nic wspólnego z rzeczywistością.  

Jestem ciekawa, czy ktoś słyszał o ławniku mającym inną opinię, niż sędziowie zawodowi? Głosował podczas narady innaczej, niż sędziowie zawodowi? Zgłosił sprzeciw przeciwko bezprawiu na sali sądowej? Zadawał pytania?  

Ja słyszałam o tylko jednym, w procesie zomowców odpowiedzialnych za śmierć górników w kopalni Wujek. Podczas narady ławnik zgłosił sprzeciw, kiedy reszta składu sędziowskiego z przewodniczącą sędzią Aleksandrą Rotkiel podjęli decyzję o uniewinnieniu zomowców.  

Szef Sądu Okręgowego nie zdzierżył takiej bezczelności, atrapa utrudnia działanie niezawisłego i niezależnego sądu, no nie !!!, więc zażądał odwołania tego ławnika !  

 Czy udział czynnika społecznego w procesie sądowym jest jedną wielką tragiczną farsą?

AP

 Więcej:

Polecam sprawy poruszane w działach:
SĄDY PROKURATURA ADWOKATURA
POLITYKA PRAWO INTERWENCJE - sprawy czytelników

Tematy w dziale dla inteligentnych:
ARTYKUŁY - tematy do przemyślenia z cyklu: POLITYKA - PIENIĄDZ - WŁADZA

WSZYSTKICH INFORMUJĘ ŻE WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I SWOBODA WYRAŻANIA SWOICH POGLĄDÓW JEST ZAGWARANTOWANA ART 54 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
1 - Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. 
2 - Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane.