AferyPrawa.com

opublikowano: 26-10-2010

WĄTPLIWA KONSTYTUCYJNOŚĆ – ROZWAŻANIA NA PŁASZCZYŹNIE ZNOWELIZOWANEGO ART. 49 KPC - wyłączenie sędziego

Przedmiotem niniejszego artykułu są rozważania na temat znowelizowanego – w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 czerwca 2008r. – art. 49 kpc.

Zacząć jednakże należy od kilku słów wprowadzenia i przeanalizowania instytucji wyłączenia sędziego in genere. Instytucja ta uregulowana została w przepisach art. 48-54 k.p.c. Ustawodawca wyróżnił dwie kategorie przesłanek wyłączenia sędziego. Pierwsza z nich zawiera przesłanki bezwzględne wyłączenia sędziego, tzn. wyłączenia go z mocy samej ustawy w przypadku zaistnienia którejś z tych przesłanek. Bezwzględne przesłanki wyłączenia sędziego zawiera art. 48 § 1 k.p.c., zgodnie z którym „sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy:
1) w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;
2) w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
3) w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
4) w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;
5) w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator”.
Szczególny rodzaj przesłanki bezwzględnej zawiera art. 48 § 3 k.p.c. stanowiący, że „sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie, nie może orzekać co do tej skargi”.

Natomiast art. 49 k.p.c. określa w sposób generalny charakter przesłanek względnych wyłączenia sędziego. W poprzednio obowiązującym brzmieniu stanowił, że sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.
W odróżnieniu od art. 48 § 1 k.p.c., wymieniającego przesłanki bezwzględne wyłączenia sędziego, art. 49 k.p.c. określał tylko w sposób ogólny charakter przesłanek względnych wyłączenia sędziego. Dotyczyły one mianowicie takich sytuacji, gdy między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.
Według ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, stosunek osobisty jest z zasady stosunkiem emocjonalnym, uczuciowym, bez względu na to, czy wywołuje go pozytywne nastawienie, np. przyjaźń, zażyłość, szczególna sympatia, lub negatywne nastawienie, np. nienawiść, wrogość, będące następstwem zadawnionych urazów lub doznanej krzywdy, albo deklarowana publicznie antypatia lub nieżyczliwość”.
Natomiast, „kontakty o charakterze służbowym, jakie mogą łączyć sędziego z innymi osobami w związku z ich obowiązkami służbowymi, nie uważa się za równoznaczne ze stosunkami osobistymi w rozumieniu art. 49 k.p.c.”. Można zatem uznać, iż na płaszczyźnie poprzednio obowiązującego art. 49 kpc. dopóki nie stwierdziło się powiązań o elementach emocjonalnych, którymi są np. przyjaźń, sympatia, niechęć, nienawiść, wrogość, zbieżność lub rozbieżność interesów, a więc obiektywnie wskazujących na trwałe więzy personalne (w tym także majątkowe, kredytowe itp.) między sędzią a stroną (lub jej przedstawicielem), to nie występował w nich pierwiastek osobisty w rozumieniu kwestionowanego przepisu.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego za podstawę wyłączenia sędziego, związaną z pojmowaniem „stosunku osobistego” „można przede wszystkim uznać istnienie między sędzią a stroną postępowania więzi przyjaźni, czy nawet znajomości, jak również stosunku ujawniającego się w trakcie postępowania a polegającego na przychylnym odnoszeniu się do jednej i nieprzychylności wobec drugiej strony. Dla oceny odnoszącej się do tej kwestii nie jest jednak istotne, jak strona subiektywnie odbiera nastawienie sędziego. Decydować muszą bowiem fakty, a więc wszelkie okoliczności obiektywne, które mogłyby świadczyć o zróżnicowanym traktowaniu uczestników postępowania przez sędziego i wywoływać zarówno u strony, jak i u postronnego obserwatora wątpliwości co do obiektywizmu sędziowskiego. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, to właśnie usunięciu takich wątpliwości oraz stworzeniu „gwarancji bezstronnego wymiaru sprawiedliwości mają (…) służyć przepisy k.p.c. o wyłączeniu sędziego (postanowienie Sądu Najwyższego z 4 grudnia 1969 r., sygn. akt I CZ 124/69, baza Lex Polonica; postanowienie Sądu Najwyższego z 7 listopada 1984 r., sygn. akt II CZ 117/84, tamże)”. Jednakże wyłączenie sędziego może być uzasadnione nie tylko znaczeniem obiektywnych okoliczności. O wyłączeniu winien decydować nie sam fakt znajomości, nawet o charakterze „osobistym”, lecz taki układ stosunków osobistych, który rodziłby dla sędziego trudność w zachowaniu przez niego bezstronnej postawy w rozstrzyganiu sporu ze względu na emocjonalne nastawienie do danej osoby lub „powiązania wpływające na interesy lub pozycję życiową sędziego” (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 września 1977 r., sygn. akt I PO 15/77). W orzecznictwie dopuszcza się też uznanie za przyczynę wyłączenia na gruncie art. 49 k.p.c. istnienie stosunków osobistych o charakterze gospodarczym, a więc np. występowanie osobistych powiązań majątkowych czy kredytowych”, stwierdził Trybunał (zob. postanowienie SN z 25 sierpnia 1971 r., sygn. akt I CZ 121/71, OSNCP nr 3/1972, poz. 55; postanowienie z 26 sierpnia 1994 r., sygn. akt I CO 40/94, OSNC nr 1/1995, poz. 19, „Przegląd Sądowy” nr 4/1998, s. 61).

Z poprzedniego brzmienia art. 49 k.p.c. wynikało, że sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony; w obydwu sytuacjach wyłączenie to dotyczy jednak przypadków, w których relacje między sędzią a jedną ze stron lub jej przedstawicielem można zakwalifikować do kategorii „stosunku osobistego”. Ocena konkretnych relacji należy oczywiście do sądu. Ocena ta dotyczy jednak nie tylko zakwalifikowania stosunku między sędzią a jedną ze stron lub jej przedstawicielem do kategorii „stosunku osobistego”; chodzi także o ocenę, czy stosunek ten „mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego”. Ocena, czy faktyczny stosunek, nawet jeżeli jest „stosunkiem osobistym”, może wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego - należy do sądu, który podejmie w tej sprawie odpowiednie postanowienie. Postanowienie takie sąd wyda na wniosek strony „uprawdopodabniający przyczyny wyłączenia” (art. 50 § 1 k.p.c.) albo, jeżeli sędzia zawiadomi sąd o zachodzącej podstawie swego wyłączenia. W tej ostatniej sytuacji sędzia „powinien zawiadomić sąd o podstawie swego wyłączenia”, a także wstrzymać się od udziału w sprawie (art. 51 k.p.c.). Zgodnie z przepisami k.p.c. dotyczącymi wyłączenia sędziego, jeśli wyłączenie dotyczy przesłanek względnych wyłączenia z art. 49 k.p.c., sąd postanawia o wyłączeniu (lub nie wyłączeniu) sędziego w wyniku zawiadomienia sądu przez sędziego o podstawie swego wyłączenia - mamy do czynienia z dwiema fazami oceniania stosunku sędziego: oceną przez niego samego oraz oceną sądu. Ocena dotyczy dwu kwestii: czy relacja sędziego ze stroną lub jej pełnomocnikiem jest relacją typu osobistego oraz czy mogłaby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Ocena, czy chodzi o relację typu osobistego jest jednak łatwiejsza dla sędziego niż dla sądu, skoro chodzić może tutaj o więzy natury emocjonalnej. To powinno jednak skłaniać sędziego, aby działał w tych sprawach szczególnie ostrożnie, niejako „na wyrost”, powiadamiając sąd o każdej przesłance, która mogłaby wywołać wątpliwości co do jego bezstronności; nie tylko wątpliwości sądu, wątpliwości w „odbiorze społecznym”. Na sądzie, rozpoznającym sprawę wyłączenia sędziego, bez względu na to, czy dokonuje się to na wniosek strony, czy też w wyniku zawiadomienia przez sędziego o zachodzącej podstawie swego wyłączenia, ciąży szczególny obowiązek uwzględnienia wszystkich aspektów i okoliczności rozpatrywanej sprawy o wyłączenie sędziego, aby usunąć wszelkie wątpliwości co do bezstronności sędziego, a tym samym wątpliwości co do jego niezawisłości; usunąć nie tylko wątpliwości sędziego i samego sądu, ale także wątpliwości które mogłyby powstać w odbiorze społecznym.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał w swoich orzeczeniach znaczenie bezstronności i niezawisłości sądu w odbiorze społecznym. Instytucja wyłączenia sędziego służy właśnie umocnieniu bezstronności i niezawisłości sądów w ocenie społecznej. W uzasadnieniu do wyroku z 20 lipca 2004 r. (sygn. SK 19/02, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 67) Trybunał podkreślił: „Nakaz zachowywania zewnętrznych znamion niezawisłości dowodzi, że ważne jest nie tylko to, by sędzia orzekający w sprawie zachowywał się zawsze rzeczywiście zgodnie ze standardami niezawisłości i bezstronności, lecz także by w ocenie zewnętrznej zachowanie sędziego odpowiadało takim standardom. Reguły wyłączenia sędziego służą bowiem budowie społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Jeśli zatem aprobowałoby się możliwość orzekania w kolejnych stadiach postępowania przez sędziego, który w ten sposób kontrolowałby swoje własne rozstrzygnięcia, nie utrwalałoby to obrazu sądu jako działającego w warunkach bezstronności. Instytucja wyłączenia sędziego (zarówno z urzędu, jak i na jego własny wniosek) w równej mierze służy zapewnieniu realnej bezstronności sądu, jak i umacnianiu autorytetu wymiaru sprawiedliwości przez usuwanie choćby pozorów braku bezstronności”. Znaczenie społecznej oceny bezstronności sędziego i potrzebę szerokiej interpretacji przesłanek stanowiących podstawę wyłączenia sędziego akcentował Trybunał we wspomnianym wcześniej wyroku z 13 grudnia 2005 r. (sygn. SK 53/04). W uzasadnieniu do tego orzeczenia Trybunał stwierdził, że „o potrzebie zastosowania instytucji wyłączenia nie może decydować jedynie zasadność in casu zarzutu braku obiektywizmu z punktu widzenia konkretnego sędziego, ale ocena, czy dla postronnego obserwatora, a także - jak się wskazuje w orzecznictwie Sądu Najwyższego - z punktu widzenia strony, do bezstronności sędziego (postanowienie Sądu Najwyższego z 19 listopada 1981 r., sygn. akt IV PZ 63/81). Za trafne należy więc uznać stanowisko wyrażone w doktrynie, że „przyczyną wyłączenia jest sama możliwość powstania wątpliwości, i to zarówno u podmiotów zgłaszających wniosek o wyłączenie, jak i u innych występujących w procesie, jak również u osób spoza procesu. Sąd postanowi o wyłączeniu sędziego, jeżeli stwierdzi możliwość istnienia tych wątpliwości, niezależnie od własnego przekonania o ich zasadności” (M. Jędrzejewska w: T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska „Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego cz. 1 t. I, s. 159)”.

Przechodząc zaś do analizy treści normatywnych art. 49 k.p.c. w jego poprzednio obowiązującym brzmieniu, wskazać należy, że przepis ten ograniczał kategorię przesłanek względnych wyłączenia sędziego do spełnienia w sposób koniunktywny dwu wymogów, a mianowicie: gdy w danej sytuacji zachodzi stosunek osobisty między sędzią a jedną ze stron lub jego pełnomocnikiem oraz gdy jest to stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Sytuacja powyższa doczekała się rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 24 czerwca 2008r. orzekł, iż: „Art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim ogranicza przesłankę wyłączenia sędziego jedynie do stosunku osobistego między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem ustawowym, pomijając inne okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Trybunał dokonał szczegółowej analizy art. 49 kpc w kontekście treści normatywnych art. 45 ust 1 Konstytucji RP.

W wielu wcześniejszych orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny wskazywał, że na prawo do sądu składają się:
1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed sądem - organem o określonej charakterystyce: niezależnym, bezstronnym i niezawisłym;
2) prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności;
3) prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd (por. np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 16 marca 1999 r., sygn. SK 19/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 36, s. 209; 11 grudnia 2002 r., sygn. SK 27/01; OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 93). Potwierdzając dotychczasową linię orzeczniczą, Trybunał dokonał jej rozwinięcia w wyroku z 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06 (OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108), stwierdzając, że konstytucyjne prawo do sądu obejmuje też czwarty, istotny element, a mianowicie prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy. Pogląd ten Trybunał potwierdził w wyroku z 14 listopada 2007 r. (sygn. SK 16/05; OTK ZU nr 10/A/2007 poz. 124). Analizując treści normatywne przepisu art. 45 ust. 1 Konstytucji, Trybunał wyjaśniał w przywołanym wyżej uzasadnieniu do wyroku z 20 lipca 2004 r. (sygn. SK 19/02): „Konstytucyjna charakterystyka prawa do sądu zawiera zarówno ustrojowe, jak i proceduralne elementy.
Wymagania ustrojowe określa art. 45 ust. 1, wskazując na sąd jako jedyny organ powołany do rozpoznania sprawy (monopol sądownictwa). Ustawodawca określa równocześnie kryteria tego sądu.
Sąd ten musi więc spełniać kumulatywnie cztery konstytucyjne kryteria:
1) sądu właściwego,
2) sądu niezależnego,
3) sądu bezstronnego,
4) sądu niezawisłego”.
Trybunał podkreślał też w swoich wcześniejszych orzeczeniach, że instytucja wyłączenia sędziego jest ściśle związana z zasadami niezależności, bezstronności i niezawisłości sędziego, wynikającymi z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał akcentował zarazem, że „instytucja wyłączenia sędziego nie tylko nie wkracza w sferę niezawisłości sędziego i nie narusza jej, ale ma służyć pełnej realizacji gwarancji tej niezawisłości, a w konsekwencji właściwego wypełniania nakazu respektowania konstytucyjnego prawa do sądu” (sygn. SK 53/04). Trybunał wyjaśniał też, podkreślając gwarancyjny charakter instytucji wyłączenia sędziego dla urzeczywistnienia prawa do sądu wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji, że prawo do bezstronnego sądu winno być uwzględnione przez ustawodawcę także poprzez możliwość weryfikacji składu osobowego sądu orzekającego. W wyroku z 11 grudnia 2002 r., sygn. SK 27/01, Trybunał stwierdził między innymi: „Ocenie Trybunału Konstytucyjnego podlega ukształtowany samodzielnie przez ustawodawcę model instytucji wyłączenia sędziego. Swoboda ustawodawcy w tym zakresie ograniczona jest natomiast w sposób oczywisty poprzez konieczność uwzględniania innych unormowań konstytucyjnych. Podkreślając raz jeszcze funkcjonalne i gwarancyjne znaczenie instytucji wyłączenia sędziego dla urzeczywistnienia konstytucyjnego prawa statuowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji, można przyjąć, że dopiero wadliwe, a więc godzące w istotę prawa do bezstronnego sądu, ukształtowanie tej instytucji przez ustawodawcę zwykłego prowadziłoby do negatywnej konstytucyjnej kwalifikacji rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę”.
Trybunał jednoznacznie stwierdził, iż istniały sytuacje, które mogłyby wywoływać wątpliwości co do bezstronności sędziego, nie mieszczące się w hipotezie normy prawnej konstruowanej na gruncie przepisu art. 49 k.p.c. W rezultacie tej analizy Trybunał doszedł do wniosku, że „dla właściwej i pełnej realizacji konstytucyjnego prawa do sądu na ustawodawcy spoczywa obowiązek takiego ukształtowania instytucji wyłączenia sędziego - zarówno w ramach katalogu przyczyn bezwzględnych czy względnych - aby umożliwiało ono objęcie wszelkich sytuacji, które mogłyby prowadzić do powstania, o ile nie u samej strony (na co wskazuje orzecznictwo), to co najmniej u obiektywnego, zewnętrznego obserwatora uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności sędziego”. Trybunał Konstytucyjny podzielił również pogląd, że „gwarancje bezstronności sędziowskiej nie mogą być ograniczone jedynie do stworzenia możliwości wyłączenia sędziego ze względu na istnienie bezpośrednich relacji o charakterze osobistym, ale muszą być pojmowane szerzej - jako umożliwiające wyłączenie w wypadku okoliczności (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych), które w sytuacji konkretnego sędziego mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do wydania orzeczenia opartego na w pełni zobiektywizowanych przesłankach”.

Reasumując powyższe rozważania – Trybunał konstytucyjny orzekając o niezgodności art. 49 kpc – w jego poprzednim brzmieniu - z art. 45 ust 1 Konstytucji RP wyraził zdanie, iż potrzebna jest niezwłoczna interwencja ustawodawcza, w wyniku której nastąpiłaby nowelizacja powyższego przepisu, umożliwiając objęcie wszystkich przesłanek względnych mogących wywoływać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Stosunkowo szybko doszło do uchwalenia ustawy zmieniającej zaskarżony przepis prawa. Art. 1 ust 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. – o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - znowelizowano brzmienie dotychczasowego art. 49 kpc i nadano mu następujące brzmienie:

Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Przedmiotowa zmiana w istocie odpowiada na wezwanie Trybunału Konstytucyjnego i doprowadza do wyeliminowania niezgodności z art. 45 ust 1 Konstytucji RP z systemu prawa. W aktualnym stanie prawnym bowiem katalog względnych przesłanek wyłączenia sędziego został otwarty i wydaje się, iż zapewniona została stronom postępowania cywilnego możliwość rozpoznawania spraw cywilnych przez niezawisły i bezstronny sąd. W związku z przedmiotową nowelizacją pojawił się zgoła inny problem, który – w ocenie autora niniejszego artykułu – ponownie w wątpliwość poddaje konstytucyjność nowego stanu prawnego.

Powyżej zasygnalizowaną wątpliwość konstytucyjną budzi – w autorze tekstu – zapis art. 8 ust 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. – o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw:

„Przepisy niniejszej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie”.

Powyższe oznacza albowiem, iż dopiero w postępowaniach wszczętych po dacie wejścia w życie przepisów nowelizujących Kodeks postępowania cywilnego – a więc wszczętych po dniu 1 lipca 2009r. zagwarantowane jest rozstrzyganie spraw przez bezstronnych sędziów. Pojawia się pytanie – co zaś z postępowania wszczętymi wcześniej – toczącymi się w trakcie orzekania Trybunału Konstytucyjnego czy też w okresie prac nad ustawą, a wreszcie – w długim okresie jej vacatio legis? Przecież założeniem Trybunału Konstytucyjnego było wyeliminowanie stanu prawnego niezgodnego z Konstytucją RP – Trybunał orzekając odpowiedział na dostrzeżoną na płaszczyźnie poprzednio obowiązujących przepisów – niezgodność konstytucyjną. Dlaczego ustawodawca po raz kolejny zdyskryminował tych obywateli, na kanwie których – toczących się – postępowań cywilnych dostrzeżono sprzeczność przepisów z nadrzędnym aktem prawnym kraju? Pozostawić to pytanie należy otwartym.

W związku z faktem, iż powyżej opisana sytuacja rodzi - w ocenie autora tekstu - niezgodność art. 8 ust 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z art. 32 ust 1 i 2 Konstytucji RP, należy zastanowić się w jaki sposób przywrócić stan konstytucyjnej równości obywateli wobec prawa oraz zaufania opinii społecznej wobec ustawodawcy. Oczywistym jest, iż lex retro non agit i wydawałoby się niezasadnym objęcie nową regulacją art. 49 kpc postępowań wszczętych przed dniem 1 lipca 2008r. wprost. Doprowadziłoby to do chaosu i sytuacji pewnego rodzaju „wzruszania” już zawisłych postępowań. Postulatem de lege ferenda autora tekstu jest umożliwienie złożenia stronom postępowań znajdujących się już w toku - kolejnego wniosku o wyłączenie sędziego opartego na nowych – otwartych przesłankach komentowanego przepisu z jednoczesnym zawieszeniem (na potrzeby tychże spraw) możliwości zastosowania przez sąd orzekający regulacji art. 53¹ kpc. W chwili obecnej albowiem w postępowaniach wszczętych przed wejściem w życie znowelizowanego art. 49 kpc. złożenie kolejnego wniosku o wyłączenie sędziego kończy się wydaniem postanowienia o odrzuceniu wniosku na posiedzeniu niejawnym, co zamyka – z uwago na niezaskarżalność przedmiotowego orzeczenia – stronom drogę do kontroli instancyjnej i de facto uniemożliwia zapewnienie rozstrzygania spraw przez bezstronny sąd.
Umożliwienie przez ustawodawcę złożenia nowego wniosku o wyłączenie sędziego w postępowaniach o jakich mowa powyżej w oparciu o przesłanki nowego art. 49 kpc w trybie szczególnym (opisanym w zdaniu poprzednim), w ocenie autora tekstu, zagwarantuje obywatelom ich prawa konstytucyjne - zarówno równość wobec prawa jak i prawo do rozstrzygania ich spraw przez niezależny, niezawisły i bezstronny sąd.

Czy tak się stanie – pokaże najbliższy czas – miejmy nadzieję, że jak najkrótszy…

Emilia Biernacka

Niekonstytucyjne ograniczenie podstaw do wyłączenia sędziego w postępowaniu cywilnymWyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2008-06-24, P 8/07

Opubl: Dziennik Ustaw rok 2008, Nr 119, poz. 772, str. 6538 .pdf

Tematy w dziale dla inteligentnych:
ARTYKUŁY - do przemyślenia z cyklu: POLITYKA - PIENIĄDZ - WŁADZA

Polecam sprawy poruszane w działach:
SĄDY PROKURATURA ADWOKATURA
POLITYKA PRAWO INTERWENCJE - sprawy czytelników

WSZYSTKICH INFORMUJĘ ŻE WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I SWOBODA WYRAŻANIA SWOICH POGLĄDÓW JEST ZAGWARANTOWANA ART 54 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.

zdzichu