opublikowano: 26-10-2010
Generalną zasada prawa cywilnego brzmi: roszczenia pieniężne ulegają przedawnieniu. Nie oznacza to jednak, że wierzycielowi nie wolno domagać się zapłaty takiej należności, skierować powództwa o zapłatę do sądu, a także -- tak, tak -- że sąd nie zasądzi takiej zapłaty.
Skutkiem przedawnienia roszczenia jest możliwość uchylenia się od jego zaspokojenia przez dłużnika, chyba że dłużnik zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117 par. 2 kodeksu cywilnego). Oznacza to, że po upływie określonego przepisami terminu (najczęściej jest to 10 lat w odniesieniu do większości roszczeń, także w odniesieniu do wyroku, ugody sądowej oraz zawartej przed mediatorem i potwierdzonej przez sąd; jednak już sprawy gospodarcze, o świadczenia okresowe oraz deliktowe przedawniają się po 3 latach, zaś przepisy szczególne mogą wprowadzać inne, najczęściej krótsze terminy: por. np. art. 229 par. 1 kc, art. 322 par. 1 kc, art. 541 kc, art. 646 kc, art. 722 kc, itd.; ale już np. roszczenie o naprawienie szkody jądrowej na osobie nie przedawnia się -- art. 105 ust. 1 prawa atomowego z 2000 r.) w odpowiedzi na żądanie zapłaty dłużnik może -- w sposób całkowicie zgodny z prawem -- powołać się na upływ tego okresu.
Zobowiązanie
przedawnione staje się zobowiązaniem
naturalnym (niezupełnym). Dłużnik nie musi go spełnić i państwo nie
może go do tego przymusić. Jednak jeśli dłużnik zapłaci przedawniony dług,
nie może żądać jego zwrotu powołując się na fakt przedawnienia (art.
411 pkt 3 kc). Przedawnienie nie wiąże się jednak z
niedopuszczalnością skierowania długu do windykacji bądź postępowania sądowego,
jak i z wygaśnięciem zobowiązania. (Mało tego, zważywszy na inny
okres przedawnienia karalności przestępstw, gdyby się okazało, że dany
czyn jest także przestępstwem, może wyjść na to, że dłużnik nie musi
wprawdzie spłacać długu, ale poniesie konsekwencje karne za przestępstwo.)
Ba, przedawniona wierzytelność może nawet podlegać potrąceniu z
wierzytelnością wzajemną, pod warunkiem jednak, że w momencie,
kiedy potrącenie stało się możliwe, wierzytelność ta nie była jeszcze
przedawniona (art. 502 kc).
Co istotne -- mówiąc najprostszym językiem -- skierowanie do sądu
pozwu o przedawnione roszczenie nie oznacza, że sąd, nawet jeśli zauważy,
że sprawa dotyczy bardzo starych należności, oddali powództwo. Sęk w tym,
że zarzut przedawnienia powinien pochodzić od pozwanego, mało tego: sąd
nie powinien nawet dłużnikowi wskazywać takiej możliwości.
Jeśli zatem w odpowiedzi na taki pozew (bądź w sprzeciwie czy w zarzutach
-- to w postępowaniu nakazowym lub upominawczym) dłużnik nie powoła się
na przedawnienie roszczenia i nie przedstawi na to dowodów, sąd wyda wyrok
zgodny z żądaniem. (Ratować skórę można w takim przypadku w apelacji --
zaskakujące, ale sądy
przyjęły, iż zarzut taki może być podnoszony także w II instancji,
por. wyrok SN z 19 sierpnia 2004 r., V CK 38/04 oraz wyrok SN z 19 lipca 2001
r., II UKN 475/00).
Warto
zapamiętać: zarzut przedawnienia sąd uwzględnia wyłącznie na wniosek dłużnika.
Przedawnienie nie stanowi przesłanki do odrzucenia pozwu (art. 199 par. 1 kc),
zatem jeśli dłużnik nie powoła się na ten zarzut w postępowaniu, sąd
zasądzi kwotę dochodzoną przez wierzyciela, a komornik przeprowadzi jej
egzekucję. Przedawnienie nie może być też podstawą do domagania się
zaprzestania egzekucji roszczenia.Mówiąc o przedawnieniu roszczeń
nie wolno zapominać o przerwaniu biegu przedawnienia, które następuje
zarówno wskutek wniesienia pozwu, złożenia wniosku o zawarcie ugody przedsądowej
bądź skierowania sprawy do mediacji, ale i poprzez uznanie długu przez dłużnika
(art. 123 par. 1 kc).
Przerwanie biegu przedawnienia poprzez jego uznanie przez dłużnika jest
szczególnie niebezpieczne w sytuacji, kiedy podejmujemy dialog z wierzycielem
(bądź windykatorem) w odpowiedzi na kierowaną korespondencję. Może się
bowiem okazać, że nawet niewinna prośba o prolongatę spłaty, albo
polemika na temat terminu powstania należności zostanie uznana -- w
przypadku skierowania sprawy do sądu -- za uznanie długu. Zgodnie bowiem z
bogatym orzecznictwem sądu uznanie niewłaściwe długu nie musi mieć
postaci odrębnego oświadczenia woli:
Uznanie długu może występować
w formie tzw. uznania właściwego i uznania niewłaściwego. Pierwsza forma
uznania stanowi nieuregulowaną odrębną umowę ustalającą co do zasady i
zakresu istnienie albo nieistnienie jakiegoś stosunku prawnego. Uznanie
niewłaściwe jest natomiast określane jako przyznanie przez dłużnika wobec
wierzyciela istnienia długu. Przepisy o uchyleniu się od skutków
prawnych oświadczenia woli mogą mieć zastosowanie tylko do tzw. uznania właściwego,
gdyż druga z wymienionych form uznania nie jest oświadczeniem woli. (wyrok
SN z 23 marca 2004 r., V CK 346/03)
Uznanie roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. występuje w
każdym wypadku wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego
zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik
uważa roszczenie za istniejące. (wyrok SN z 7 marca 2003 r., I CKN
11/01)
Po przerwaniu biegu przedawnienia jego bieg rozpoczyna się na nowo, zatem jeśli np. w piątym roku uznaliśmy -- nawet nie wprost (uznanie niewłaściwe) -- żądanie sąsiada o zwrot udzielonej pożyczki gotówkowej, to od tego dnia znów musimy poczekać kolejne 10 lat, aby spać spokojnie (art. 124 par. 1 kc). Podobny skutek ma skierowanie sprawy na drogę sądową, w takim jednak przypadku bieg przedawnienia biegnie na nowo dopiero po zakończeniu postępowania sądowego (art. 124 par. 2 kc).
Polecam
sprawy poruszane w działach:
SĄDY
PROKURATURA
ADWOKATURA
POLITYKA
PRAWO
INTERWENCJE
- sprawy czytelników
Tematy w dziale dla
inteligentnych:
ARTYKUŁY - tematy do przemyślenia z cyklu: POLITYKA - PIENIĄDZ - WŁADZA
"AFERY
PRAWA" Niezależne Czasopismo Internetowe www.aferyprawa.com redagowane przez dziennikarzy AP i sympatyków z całego świata których celem jest PRAWO, PRAWDA SPRAWIEDLIWOŚĆ DOSTĘP DO INFORMACJI ORAZ DOBRO CZŁOWIEKA |
|
WSZYSTKICH INFORMUJĘ ŻE WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I SWOBODA WYRAŻANIA SWOICH POGLĄDÓW JEST ZAGWARANTOWANA ART 54 KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.
zdzichu
Komentowanie nie jest już możliwe.